Među medicinskim stručnjacima koji su došli u Srbiju da ojačaju vojni sanitet pre početka srpsko-turskih ratova bio je i Jozef Maržik. Rođen je 17. jula 1844. godine u mestu Spoli u Taborskom okrugu kao najmlađi od osmoro dece zemljoradnika Mateja i domaćice Ane. Hirurgiju na Medicinskom fakultetu završio je u Pragu a kada je čuo da su Srbiji potrebni lekari spakovao je kofere i u julu 1876. godine došao u Beograd. Raspoređen je u vojnu bolnicu čiji je upravnik bio dr Jovan Valenta a tokom mobilizacije i ratnih operacija koje su usledile radio je kao lekarski pomoćnik u Šapcu, Užicu, Požegi i Ivanjici.
Marta 1881. godine Ministarstvo vojske poslalo je Maržika u Vroclav da položi „examen rigorosum“ i postane doktor medicinskih nauka. Sve ispite je uspešno položio do decembra iste godine ali su po povratku u Srbiju, na osnovu u međuvremenu donetog zakona, tražili da to isto uradi i u Beogradu. S pravom ozlojeđen Maržik je to odbio pa mu je napredovanje u službi bilo onemogućeno.
Iako je doživeo nepravdu Jozef nije želeo da napusti Srbiju već je u tadašnjem Karanovcu, koji ubrzo postaje Kraljevo, radio kao upravnik privremene vojne bolnice i lekar u Ratarskoj školi. U proleće 1885. godine oženio se Angelinom Protić, kćerkom imućnog trgovca, pritom prihvatio pravoslavlje i dobio ime Josip. U jednoj od kuća koju je dobio kao miraz otvorio je kafanu i s ponosom je nazvao „Zlatni Prag“.
Sredinom 1888. godine Josip je ostao udovac jer od tuberkuloze umrla Angelina. Na jednom od putovanja u rodni kraj dr Maržik je upoznao Eleonoru Koliaš iz Trebiča u Moravskoj i sa njom se venčao. U Kraljevo su se vratili 1892. godine a potomci se sećaju Eleonorinih priča da je u početku bila iznenađena izgledom muškaraca iz kraljevačke čaršije koji su imali duge brkove a za pojasom su nosili pištolje i jatagane. Ubrzo se, međutim, privikla na novu sredinu a zbog brige prema pastorki kao i dobrodušnosti koju je na svakom koraku pokazivala postala je omiljena u gradu. Od milja su je zvali Jelena ili Lena.
Jula 1896. godine Josifu i Eleonori se rodio sin Vladislav o kome će više reči biti kasnije. Dve godine nakon toga ukazom Kralja Aleksandra Obrenovića Maržik je dobio čin počasnog sanitetskog kapatana čime je donekle ispravljena nepravda koju je doživeo petnaestak godina ranije. U zasluženu penziju dr Maržik otišao je 1901. ali je i posle toga nastavio da radi kao opštinski i lekar u Ratarskoj školi. Tokom Prvog svetskog rata u početku je radio kao dobrovoljac u vojnoj bolnici u Kraljevu a po povlačenju srpske vojske dobio je zadatak da ostane u gradu i da od Austrougarske vojske zahteva da se pridržava međunarodnog humanog prava za bolesne i ranjene.
Od skromne penzije Maržikovi su teško živeli tako da je Josif honorarno predavao latinski i higijenu u gimnaziji a iz istog razloga morao je 1921. godine da proda kafanu. Jedini njegov uslov je bio da novi vlasnik zadrži naziv „Zlatni Prag“. Naredne godine umrla je njegova supruga Eleonora a, u dubokoj starosti, 28. avgusta 1933. preminuo je i Josif. Na njegovoj i nadgrobnoj ploči obe supruge i dvoje prerano umrle dece na Kraljevačkom groblju uklesani su i prvi stihovi češke himne „gde je dom moj“.
Već pomenuti Vladislav, sin Josifov, takođe je ostavio dubok trag u Kraljevu. Imao je sklonost ka likovnoj umetnosti tako da je završio Umetničko-zanatsku školu u Beogradu a potom bio student Akademije lepih umetnosti u Pragu koju, zbog nedostatka para, nije završio. Po povratku u Srbiju predavao je u Kraljevačkoj gimnaziji crtanje i lepo pisanje ali i slikao portrete, pejsaže iz Kraljeva i okoline…
Bio je i uspešan sokolski vežbač tako da je u nekoliko navrata putovao na sletove u Češku gde je upoznao i oženio se sa Marijom Zemanovom iz Neveklova, mesta udaljenog četrdesetak kilometara južno od Praga. Sa njom se vratio u Kraljevo i skromno su živeli do izbijanja Drugog svetskog rata tokom kojeg je Vladislav teže ranjem u bombardovanju grada 1944. godine. Po oslobođenju radio je kao scenograf u novoformiranom pozorištu i kao restaurator u muzeju. U tom priodu, kao i po odlasku u penziju, aktivnije se bavio crtanjem i slikanjem pa su ga Kraljvčani često viđali sa štafelajem kako beleži izgled starih kuća i delova grada koji će ubzo nestati urbanizacijom.
Umro je 1981. godine a u spomen na prvog školovanog kraljevačkog slikara, scenografa, dizajnera i konzervatora Udruženje likovnih umetnika Kraljeva nosi ime „Vladislav Maržik“ kao i jedna ulica na periferiji grada. A, na mestu gde je nekada bila kuća Maržikovih postavljena je spomen ploča koja podseća na dvojicu Čeha koji su ostavili značajan trag u istoriji grada.
Autor: Karlo Kubiček